“Molukkers! Allemaal even hier komen en luisteren! Alleen de Molukkers!”
Een kleine man in een hip jaren ’70 overhemd wenkt en roept. Wij houden ons even afzijdig,wij zijn Nederlanders.
“We gaan zo demonstreren, en denk erom,we zijn boos! Dat moeten we overbrengen, maar alleen met onze stem en lichaamstaal! We gaan nu even de borden en de spandoeken verdelen en een opstelling maken”
De groep die zich verzameld heeft is helemaal niet boos, het is een gemoedelijke en gezellige groep.

Het zijn acteurs en figuranten, en wij zijn al vanaf vanmorgen vroeg samen met hen, terwijl we allemaal in de kleren worden gestoken en gekapt en opgemaakt voor de film-opnames die zometeen gaan beginnen. Het is onderdeel van een theaterproject, ADAK , ‘Aan de andere kant”
Een drieluik over drie generaties Molukkers in Nederland. Het eerste deel, “Een tijdelijk verblijf” heeft de situatie verteld van de eerste generatie Molukkers die naar Nederland is gehaald, dit gaat om het tweede deel “Buitenspel” wat over de tweede generatie gaat. De moeilijke positie van tussen twee werelden inzitten, niet weten waar je precies bij hoort en bij wìlt horen.
Het is midden in de jaren ’70 en de frustratie komt tot een hoogte (of misschien wel diepte) punt.
Wat wist ik zelf in die tijd over de situatie en beweegredenen van de Molukkers? Niet zoveel eerlijk gezegd. De geschiedenislessen op school vertelden niet over de dubieuze rol van Nederland, op tv zag ik op het journaal de gijzelingsacties in Wijster en de Punt. Ik hield me toen meer bezig met hoe het moest zijn om zolang in een trein opgesloten te  zitten, zonder douche, goed eten en schone kleren, dan dat ik er over nadacht wat de gijzelnemers had bewogen om deze acties te doen.
En ik moet eerlijk zeggen dat ik er na die tijd ook niet meer echt over nagedacht heb, of informatie heb verzameld. Het lag gewoon buiten mijn gezichtskring.
Nu zit ik met bolgeföhnd haar en in  een jurk met een sjaaltje, met de bril op die in de jaren ’70 van mijn vader was, ineens als toeschouwer bij een demonstratie. Samen met Bert, die in een tweed kostuum met overhemd en brede stropdas gestoken is, zijn haar in een keurig scheiding opzij geplakt, op onze gestreepte klapstoeltjes bij de auto, lekker veilig aan de kant, als berm- dan wel ramptoeristen.

Hoe zijn we hierin verzeild geraakt?

Een aantal weken geleden gingen we met de Renault6 naar de Oldtimer-dag in Diever. Het was enorm gezellig, maar buiten dat leverde het ons ook nog iets bijzonders op. Er liep een man rond die in zijn functie als medewerker van ADAK op zoek was naar auto’s uit de juiste periode. Hij werd helemaal enthousiast van onze auto en vroeg of wij hem beschikbaar wilden stellen als decorstuk voor de filmopnames in Groningen die binnenkort zouden plaatsvinden. Wij vonden dat erg leuk en stemden dus ook toe.
Vorige week kreeg ik een telefoontje: er was bedacht dat het leuk was als een auto als een soort stoorzender door de demonstratie zou rijden, wilden wij dat doen? Wij zouden dan ook de juiste looks krijgen, dus echt gaan figureren.
Ik overlegde niet eens met Bert, maar zei direct enthousiast dat het me erg leuk leek en dat we dat graag wilden doen!
Zondagochtend werden we om 8 uur op de kleed-  locatie verwacht en gister tuften we dan ook netjes op tijd het terrein op met ons oude autootje. Er was een grote groep mensen, meest van Molukse afkomst en we zagen hen stuk voor stuk veranderen in mensen uit de jaren ’70. Kale mannen en jongens met kort haar hadden ineens lange zwarte krullen, iedereen droeg de juiste kleren: broeken met wijde pijpen, suède jasjes, rokken met stroken en banen, schoenen met blokneuzen en -hakken.
Naast ons waren er nog een paar andere Nederlanders als figuranten en wij werden een keurig stelletje, wat strakjes verbeten door de demonstratie zou heenrijden, omdat wij toch echt op tijd op onze bestemming moesten zijn.
De kleedsters en grimeurs hadden het hartstikke druk, het was vol in de ruimte maar niemand was gestrest  of kribbig, het was zo’n prettig sfeertje! Toen we klaar waren gingen we  in vol ornaat  op de foto

en daarna naar de locatie in de stad. Daar aangekomen mochten we de auto  op een stoep zetten en toen begon het wachten. Wij bedachten dat onze jaren ’70 tuinstoeltjes nog achterin de auto lagen, we klapten ze uit en gingen prinsheerlijk bij de auto zitten in de schaduw.

“Meedoen aan een film betekent het grootste deel van de tijd wachten!” zegt de regisseur. “We zijn zometeen anderhalf uur bezig voor ongeveer 3 minuten film! Hou je aan mijn aanwijzingen, dan komt het allemaal goed.” Wij knikken allemaal. De Molukse man doet zijn praatje over de demonstratie, en ondertussen valt het oog van de regisseur op ons.
“Wijziging in de plannen!” zegt hij. “Deze mensen zitten hier zo mooi, dat houden we erin! We laten een andere auto de demonstratie verstoren. Jullie zijn echt van die mensen die ervoor gaan zitten als er iets te beleven is, braaf en rechtschapen, maar ondertussen misschien stiekem hopend dat het matten wordt”
Wij vinden het geweldig, we zitten helemaal in onze rol. Eigenlijk ben ik een beetje opgelucht dat ik niet hoef te rijden, stel je voor dat ik echt iemand aanrij of dat er iets met de auto gebeurt wat ik niet wil.
We krijgen nog wat aanwijzingen over wat we moeten doen als de demonstratie langskomt en daarna begint de repetitie.
Ondertussen worden wij wel 100 x op de foto gezet, er komt zelfs een verslaggever van RTV-Noord die ons een microfoon onder de neus stopt en vragen stelt, wij voelen ons echte sterren.
Het is bloedheet inmiddels, maar wij hebben echt de allerbeste rol hier, op onze stoeltjes in de schaduw.
Om 12 uur moet het klaar zijn, tot zo lang loopt de vergunning van de gemeente. Vanmiddag gaat de ploeg nog naar Assen, om daar opnames te maken. Wij gaan niet mee, in Assen zijn weer andere auto’s beschikbaar.
We trekken onze eigen kleding aan en keren weer terug in 2019. We nemen afscheid, en krijgen heel veel bedankjes, wat niet had gehoeven want wij hebben het echt met zoveel plezier gedaan!

Omdat wij meegedaan hebben krijgen we binnenkort een uitnodiging voor de voorstelling. We zijn heel erg benieuwd.
Het is geen lichte materie, het onderwerp, maar de uitvoering zal mooi en indrukwekkend zijn.
En al zijn we misschien niet meer dan 10 seconden in beeld, we hebben er deel van uitgemaakt en dat voelt heel bijzonder.

Meer informatie over het project: https://www.adak-theater.nl/buitenspel

We lopen de groenige gang in. Bert meldt zich bij de balie, hij krijgt een polsbandje en mijn 06-nummer wordt genoteerd. We mogen plaatsnemen in de wachtkamer.
Daar zit al een aantal mensen. De stilte is oorverdovend.
Wij zeggen: “Goedemorgen” en sommigen mompelen wat terug. We zoeken een plekje.
Koppeltjes mensen zitten als kleine eilandjes in de ruimte, er is niemand die pal naast een ander gaat zitten, we houden allemaal netjes afstand.
Het enige stemgeluid wat we horen is van de baliemedewerkster die aan iemand anders een polsbandje geeft en een ander 06-nummer noteert.
De situatie van “goedemorgen” en wat gemompel herhaalt zich .
Ik pak mijn boek uit mijn tas, Bert pakt een auto-tijdschrift van de tafel.
“Mevrouw Jansen?” Een verpleegkundige met een klembord kijkt vragend rond. Mevrouw Jansen schiet overeind en loopt zonder om te kijken de gang op. Ze heeft geen woord meer gewisseld met haar man, laat staan een kus.
“Meneer van Dijk?” klinkt de stem van een andere verpleegkundige. Meneer van Dijk pakt z’n plastic tasje, waar ongetwijfeld dezelfde spullen inzitten als in het tasje van Bert en loopt mee. Geen woord van zijn vrouw, geen woord aan zijn vrouw, geen kus. Ik ben verbijsterd. Het lijkt alsof de mensen zó gespannen zijn, dat ze vergeten hoe ze normaal doen.
“Meneer de Vries?” Bert is aan de beurt. Ik ga ook staan, we geven elkaar een kus en ik zeg: “Veel sterkte lieverd”. Dan is hij weg en ben ik alleen tussen de andere wachtenden. Ik pak mijn breiwerk, als afleiding.
Er komen nog twee stellen in de wachtkamer. Een vrouw praat van tijd tot tijd fluisterend tegen haar man en hij fluistert af en toe wat terug, met fluitende s-en in zijn woorden. Het andere stel zwijgt.
Ik vind het hier vreselijk. Alsof we in de aula van een uitvaartcentrum zitten en niemand hardop durft te praten omdat dat niet gepast is. Alsof iedereen hier al een doodvonnis heeft gekregen, puur omdat men opgeroepen is voor onderzoek. Je mag hier blijkbaar niet normaal praten, laat staan een grapje maken. En dat komt vanuit de mensen zelf, er hangen nergens bordjes met “Stilte”.
Zelfs geen Xenosbordje met : “In deze kamer zijn wij allen gepast ernstig, kijken wij elkaar niet aan, spreken wij niet, en als wij dan toch moeten spreken doen wij dat fluisterend. “
Als ik opkijk van mijn breiwerk, omdat ik wil weten hoe laat het is, zie ik de verstolen blikken van Meneer Jansen en Mevrouw van Dijk, ze draaien allebei gauw hun hoofd af. Zouden ze zich afvragen wat ik aan het breien ben? Niemand zegt wat en ik brei weer verder.
Er komt een oude mevrouw de gang op, ze is klaar met het onderzoek. Haar zus, of misschien vriendin, loopt met haar mee. “Alles is goed!” zegt de mevrouw blij. “Ik heb een parasiet!”
“Een wat?” Vraagt de zus/vriendin. Ze lopen richting de uitgang, maar omdat het zo stil is kan ik nog duidelijk horen wat ze zeggen. “Een parasiet!” herhaalt mevrouw, het woord galmt door de gang.
Ik zie dat mevrouw van Dijk naar me kijkt, maar voordat ik naar haar kan glimlachen heeft ze haar blik al weer afgewend. Ik heb geen zin meer in breien en haal mijn boek weer tevoorschijn. Het is boeiend geschreven en heeft humor, dus af en toe zit ik te grinniken. Totdat ik bij een gedeelte komt wat serieuzer is, een man heeft gezondheidsproblemen, het lijkt zorgelijk en hij moet een kijkoperatie. Ik doe resoluut het boek dicht, dit wil ik niet juist op dit moment lezen.
Ik maak dan maar een kruiswoordpuzzeltje op mijn mobiel. Meneer van Dijk komt terug, zijn vrouw staat op en zwijgend lopen ze weg.
Dan zie ik een wat levendiger stel mensen bij de balie arriveren. Een  oudere man gaat hardop staan voorlezen wat je moet doen als er niemand achter de balie zit.
“Nou je moet hier alles blijkbaar zelf doen!” buldert hij. “Zullen we het onderzoek dan ook maar zelf doen, hahahaha…” Hij is blijkbaar de enige die het leuk vindt, zijn gezelschap, een jonge vrouw en een jonge man, glimlachen plichtmatig. Ik heb een beetje medelijden met de man, hij doet in ieder geval zijn best om de sfeer wat luchtiger te maken.
Ik weet niet wat ik erger vind: een wachtkamer waarin mensen de vreselijkste verhalen vertellen over ziekte en dood, of deze akelige stille gedrukte sfeer.
En dan ineens staat Bert voor mijn neus. Ik ben verbaasd, ik was ervan uitgegaan dat ik hem op zou moeten halen. Meneer Jansen kijkt naar ons, zijn mevrouw Jansen is nog steeds niet terug.
Bert vertelt me wat de uitslag is en we zijn dankbaar dat we opgelucht kunnen ademhalen.  We gaan weg uit de wachtkamer, het voelt alsof we uit een andere dimensie weer terug komen in de normale wereld als we door de centrale hal naar de koffiehoek lopen.   Hier wordt hardop gepraat, er worden mensen omhelsd, er wordt gegeten en gedronken.
Als we koffie bestellen glimlachen we naar elkaar.