Vanmiddag moest het maar weer eens: de afstofsessie van mijn muziekdoosjes. Ik noem het zelf eigenlijks speeldoosjes maar dat werd door sommige dirty- minds dubbelzinnig gevonden, dus ik hou het hier maar bij muziekdoosjes.

Ik heb er 21. Eentje heb ik in gebruik als sieradendoosje. Als je het deksel opendoet, draait een piepkleine ballerina pirouettes voor een spiegeltje, op muziek van Frère Jacques. Of misschien Vader Jacob of Fra Jacopino, ik weet niet uit welk land het doosje komt.
De overige 20 staan op de kastjes naast ons bed.

Al 100x hebben we het over een vitrinekast gehad, maar eveneens 100x hebben we geen plek kunnen bedenken waar dat ding dan moet staan. Dus de muziekdoosjes staan nog steeds op een kastje veel meer stof te vergaren dan zou moeten. Het afstoffen is nog niet zo makkelijk, want de meeste speeldoosjes (o nou zeg ik het toch) zijn zowel gedetailleerd als fragiel.

Waarom vind ik speeldoosjes zo leuk? Ik hou van de tere, haast ijle muziek, die gaat spelen als je het mechaniek met een sleuteltje hebt opgedraaid. De originele vormen, soms heel oud, soms nostalgisch, soms modern. Niet alle speeldoosjes hebben bewegende onderdelen, maar hebben ze die wel, dan maakt dat het extra mooi. 

Het kan heel simpel zijn, een tafereeltje dat gewoon rond draait. Maar ook veel ingenieuzer: schaatsende poppetjes of dansende koeien.
Overigens heb ik ook 2 doosjes waarbij ik zelf aan een slingertje moet draaien, daar zit geen opwindmechaniekje in. 

Speeldoosmuziek heeft iets liefs, iets rustgevends, met die tingelende nootjes. 
En toch kunnen muziekdoosjes ook ronduit griezelig zijn. Soms gebeurt het dat er eentje spontaan begint te spelen. Doodeng, vooral als dat in de nacht gebeurt. 
Misschien heeft een veer in het binnenste nog gespannen gestaan, zodat het doosje door een trilling (niet ongewoon hier) begint te spelen. Iets dergelijks moet het wel zijn, maar het heeft iets spookachtigs.
Of de kam (waar de toontjes uitkomen) is niet helemaal goed gestemd, zodat het lieve liedje een onprettig vals tintje krijgt. Ik heb er daar 1 van, die speel ik dus ook nooit af. Ik krijg er een unheimisch gevoel van.
Met afstoffen komen al die doosjes in beweging natuurlijk, dus dan hoor ik soms wat muziekjes door elkaar. En dat klinkt serieus als iets uit een horrorfilm.
Het intrigeert me dat met deze klanken de scheiding tussen lief en eng zo ragdun is. 

Overigens is het niet zo dat ik 21 verschillende liedjes heb. De heel speciale (lees: dure) doosjes hebben een uniek muziekje. De wat goedkopere  doosjes spelen ‘Für Elise’ en ‘Love Story’, ik heb er meerdere van.
En ik heb een hele ris Kerst-speeldoosjes, waarvan het gros ‘O Denneboom’ speelt en de rest ‘We wish you a merry Christmas’.  In de aanloop naar Kerstmis zijn er trouwens ineens veel meer speeldoosjes te koop, de rest van het jaar moet ik er echt toevallig tegenaan lopen. 

Als we op vakantie zijn zoek ik ook altijd in de winkels naar leuke muziekdoosjes. Maar meestal valt dat nogal tegen.
Toen ik kind was zag ik wel bij vriendinnetjes van die mooie Zwitserse speeldoosjes. In de vorm van een chalet, en als je het dak openzette kwam er muziek. Bij de allermooiste gingen er dan ook nog poppetjes naar buiten en weer naar binnen.  Dat vond ik toch zo prachtig!
Wij gingen niet naar het buitenland op vakantie, dus ik heb er nooit eentje gekocht of gekregen.  Niet dat ik wat tekort gekomen ben overigens, hoor!
Maar nu ik wel naar het buitenland ga, kan ik nooit meer zo’n mooi muziekdoosje vinden. Het is niet meer in de mode. Zo gaat dat.
Toch zou ik het geweldig vinden om er ooit nog eentje in mijn bezit te krijgen.
Een donker houten chaletje met bloembakjes voor de ramen, met een dak wat open kan om de muziek te laten klinken.
Heb je er een die je kwijt wil, of weet je er een? Laat het me weten!

Weet je dat ik niet eens kan zeggen welk muziekdoosje uit mijn verzameling ik nu het allermooiste vind? Ze hebben namelijk allemaal iets: een herinnering, een connectie met een hobby, een sfeer of een combinatie van die dingen.
Een paar sterren dan? Ok, ik hoop dat ik ze nu niet alle 21 ga opnoemen. 

Het roodhouten speelgoedkistje met bewegende blokken, wat Bert voor me meegenomen heeft uit Italië.  De grote bewegende kerst-speeldoos die ik van Tim voor Sinterklaas kreeg, omdat hij weet dat ik zo vreselijk van speeldoosjes hou.
De mini-replica van een polyphon, de voorloper van de grammofoonplaat, die mijn eerste echte aankoop was. Een porseleinen theatertje met balletdansers die de Notenkrakersuite uitvoeren, gekocht in een speciaal winkeltje,  toen ik met Tim in België was voor de bijzondere Tim Burton Tentoonstelling.
Een viool die zo kitcherig is dat het weer mooi is, omdat ik zelf viool speel. Een mini Singer naaimachientje, de naald gaat op en neer, evenals het trapplateau, gewoon mezelf cadeau gedaan omdat ik het zo leuk vond.
Een porseleinen caroussel met paardjes, gekocht toen ik met Bert  en Irene op een kerstmarkt in Duitsland was.
Een houten doosje met draaiende koetjes wat mijn kleinzoon zo prachtig vind.
Ok, ik stop. Dit zijn er al 8. En ik kan dus echt over alle 21 iets extra’s vertellen, zelfs over die ene die ik voor 3 euro op een rommelmarkt gekocht heb. 
De kastjes staan vol. Te vol eigenlijk om ze nog mooi tot hun recht te laten komen, laat staan dat er nog wat bij kan.
Toch maar voor de 101e x over een vitrinekast nadenken.