Het menselijk verhaal

Momenteel ben ik aan het schrijven als educatief auteur voor de nieuwe thematische methode Leerrijk. Een leerlijn voor groep 5 t/m 8 van de basisschool, waarin per thema vrijwel alle vakken aan bod komen. Mijn thema is de prehistorie en dat vind ik geweldig.
Want geschiedenis! 


Wat is het heerlijk om geschiedenis heel anders te kunnen benaderen dan de manier waarop ik het zelf leerde op school. Toen was het een apart vak, helemaal opgehangen aan jaartallen, belangrijke mannen en oorlogen.
Zeg tegen mij: ‘1600’ en ik antwoord prompt: ‘Slag bij Nieuwpoort.’
‘1492’ – ‘Columbus ontdekt Amerika.’
Ja, vast allemaal erg belangrijk, maar waar is de geschiedenis van de gewone mensen? Die wereld bestaat toch uit veel meer dan oorlogen en belangrijke mannen? Zijn het niet de gewone mensen die de échte geschiedenis maken omdat zij moeten leven met de dingen die gebeuren? Hoe zat het met de bemanning op dat schip van Columbus, hoe zag hun leven eruit en wat hebben zij allemaal achter moeten laten om mee te gaan op die reis? Onzeker of ze ooit terug zouden keren? Wie kent hun namen nog, terwijl zij ervoor gezorgd hebben dat Columbus in Amerika aankwam? Helemaal niemand.
We kijken inmiddels sowieso heel anders aan tegen de belangrijke mannen uit de
geschiedenis.  Juist vanwege de invloed die ze op die gewone mensen gehad hebben. Niet zelden waren het helemaal geen helden, zoals we vroeger leerden, maar egoïstische en gewetenloze figuren die mensen opofferden voor eigen gewin en glorie. 


Van de prehistorie weten we niks over jaartallen, oorlogen en belangrijke mannen. Maar we generaliseren wel. ‘Jagers-verzamelaars’ , ‘Boeren’. Het is een manier van leven, maar het definieert de mensen niet.
En daarom vind ik het zowel boeiend als moeilijk om met dit werk bezig te zijn. Wat schrijf ik in mijn tekst en wat niet? Klopt het wat ik zeg, of is het een algemeen beeld wat over tien jaar helemaal anders is vanwege nieuwe vondsten en nieuwe inzichten? Geschiedenis blijft toch interpretatie. Niet een verzameling losse feiten, maar een doorlopend verhaal waarin alles verband houdt met elkaar. En vooral het verhaal van mensen. 

Gister was ik met Bert in Workum in het Jopie Huisman Museum. Er is een expositie die bijna stopt en die ik wel heel graag wilde zien: de overeenkomsten en verschillen tussen de werken van Huisman en die van Henk Helmantel. Allebei die schilders maken (maakten) werk waar ik enorm door geraakt word, dus ik moest dat wel zien.
Alleen, ik was zo druk in mijn hoofd, juist met het werk waar ik net over vertelde. Ik had geen rust om een uitje tussendoor te doen, ik bleef er maar mee bezig. Dus maandag zei ik: ‘Nee, nu niet.’ Maar gister gaf ik toch toe, ondanks dat ik dacht: ja maar ik wil verder werken…
Wat ben ik blij dat we geweest zijn.
Ten eerste al om die prachtige schilderijen te zien.  Henk Helmantel woont hier vlakblij, we zijn ook vaker in zijn eigen expositieruimte geweest en hebben hem ook weleens gesproken.
Toen we in dat Friese museum liepen, zijn schilderijen zagen en de mensen die ze bekeken, hadden we haast een beetje trots gevoel, want het was toch maar ‘onze Helmantel’. Hij schildert heel realistisch, maar hoe hij het zelf omschrijft: ‘Juist op het moment dat het té gedetailleerd wordt, stop ik. Want dan kan de kijker er zelf nog een gevoel bij krijgen.’
Dat klopt wat mij betreft helemaal, ik kan echt heel lang voor zo’n schilderij staan of zitten kijken en het op me in laten werken en er heel gelukkig van worden.
Jopie Huisman schilderde ook heel realistisch. Daarom wordt zijn werk wel vergeleken met dat van Helmantel. Toch is het ook heel anders, want hij werkt nauwelijks met licht en schaduw. Wat me in zijn schilderijen zo raakt, is de liefde en het mededogen voor de gewone mens. Hij kan een gedragen broek of afgetrapte schoenen schilderen en daarmee het hele doorleefde verhaal van die simpele voorwerpen vertellen.
Ik stond voor een schilderij met een verzameling afgedankte hoeden en las wat er bij stond: 

‘Ooit zijn al die mensen blij thuis gekomen met een nieuwe hoed’ 

Wat trof me dat diep. Exact dat gevoel heb ik. als ik over geschiedenis nadenk. De mensen die het beleefd hebben. Met hun emoties, hun bezigheden, hun karakter, hun verschillende levensfases, kortom alles wat een mens mens maakt. En ook de vergankelijkheid, die onvermijdelijk is.

Zulke overdenkingen ontroeren me, maar zijn ook wel eens te groot om te bevatten.
Maar ook daarom was ik zo blij dat we geweest zijn. Ik kreeg een soort bevestiging: dit is waar het om draait. De mensen. 
Dus ik ga verder met het auteurswerk en probeer in de teksten over de Prehistorie de mensen om wie het gaat de hoofdrol te geven. Ook al zijn ze anoniem, omdat er slechts wat fossiele restanten zijn overgebleven. Ik probeer die resten een verhaal te laten vertellen, hùn verhaal.
Zo doe je volgens mij werkelijk recht aan de geschiedenis.


2 gedachten over “Het menselijk verhaal

  1. Mooi hoe je interpretatie betrekt bij geschiedenis. Zo stonden wij met onze camper in Spanje, en de tachtigjarige Oorlog bekijken ze in Spanje heel anders. Het was een Spaanse oorlog tegen de Engelsen, waarbij Nederland de kant koos van het protestante Engeland. Mijn vader zei ook vaak:”geschiedenis wordt altijd geschreven vanuit de optiek van de overwinnaar”.

    Groet, Wim

    Like

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.